สุดแปลกติดตามวัดน้อยโบราณศักดิ์สิทธิ์ ที่เป็นวัดที่เล็กสุดและมีอายุกว่า 500 ปี แห่งเดียวในจังหวัดพะเยา พบว่าวัดน้อยโบราณแห่งนี้มีขนาดความกว้างเพียง 5 x 8 เมตรตั้ง อยู่บริเวณริมรั้วของชาวบ้านชุมชนระหว่างวัดศรีจอมเรือง-วัดลี ตำบลเวียง อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา
วันที่26พฤศจิกายน2564 โดยชาวบ้านเชื่อว่าเป็นวัดที่มีความศักดิ์สิทธิ์และมีผู้เดินทางขอโชคลาภ ยศตำแหน่ง มักจะได้สมใจปองพระอุโบสถที่เป็นรูปแบบศิลปะของวัดในพื้นที่ภาคเหนือ ที่มีความสวยงามตามแบบฉบับของวัดล้านนาโดยทั่วไป ที่มีลักษณะสมบูรณ์แบบทั้งช่อฟ้า ใบระกา เสมือนวัดที่มีขนาดใหญ่โดยทั่วไป แต่ที่วัดแห่งนี้คือวัดน้อยโบราณศักดิ์สิทธิ์ กับพบว่ามีขนาดเล็กที่สุดเมื่อเปรียบเทียบกับวัดทั่วไป โดยมีขนาดพื้นที่เพียงประมาณ 5×8 เมตร เพียงเท่านั้นหรือหากวัดเฉพาะตัวอาคารพระอุโบสถของวัดน้อยโบราณศักดิ์สิทธิ์แห่งนี้ จะมีความกว้างเพียง 3 เมตร ยาว 6 เมตร สูง7 เมตร และถือได้ว่าเป็นวัดที่มีขนาดเล็กที่สุดในจังหวัดพะเยา
โดยนางรินนา รินสาร อายุ 66 ปีบ้านเลขที่ 50 ถนนศรีจอมเรือง ตำบลเวียงอำเภอเมือง จังหวัดพะเยาเล่าว่า วัดน้อยโบราณศักดิ์สิทธิ์ แห่งนี้ในอดีตเมื่อกว่า หลายร้อยปี ที่ผ่านมาจากการบอกเล่า ของชาวบ้านรุ่นปู่ย่าตายายเล่าสืบต่อกันมาว่า พื้นที่แห่งนี้ในสมัยโบราณเป็นสถานที่ตั้งของวัดแห่งนี้และมีกองกำลังของทหารมาตั้งและสู้รบกัน จนวัดล่มสลายและต่อมาได้มีชาวจีนมาใช้พื้นที่ทำการปลูกผักโดยรอบและได้ทำการขุดพบหม้อไหข้างในมีแต่ทองคำ แล้วนำขึ้นมาและนำไปขาย และได้ก่อสร้างวัดขึ้นมาใหม่โดยมีขนาดเล็กลง ต่อมาก็ได้ทรุดโทรม จนมีหลักฐานการบูรณะอีกครั้งที่เขียนติดแผ่นกระเบื้องที่ใช้มุงหลังคาวัดน้อยพบหลักฐาน บางประการที่เป็นโบราณ เขียนปี พ.ศ.2492 ซึ่งตรงกับวันที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จขึ้นครองราชย์พอดี และผู้บูรณะในรุ่นนั้นได้มีการปั้นรูปพญาครุฑและรูปกระต่าย อันเป็นสัญลักษณ์ของปีเกิดของในหลวงติดไว้ที่หน้าบรรณด้วย จนถึงปัจจุบันต่อมาได้รับการบูรณะขึ้นมาใหม่อีกครั้งล่าสุด โดย น.ส.จุฬาสินี พรหมเผ่า นายกเทศมนตรี เมืองพะเยาและ ร.อ.ธรรมนัส พรหมเผ่า ประธาน มูลนิธิธรรมนัสพรหมเผ่าได้ร่วมบริจาคเงิน บูรณะขึ้นมาใหม่ จนดูสวยงาม และจะมีผู้คนเดินทางมาขอโชคลาภ และโดยเฉพาะการเลื่อนตำแหน่งหน้าที่การงานก็จะประสบผลสำเร็จกันเป็นจำนวนมาก
สอดคล้องกับ ท่านเจ้าคุณพระวิมลญาณมุนี (ครูบาบุญชื่น) เจ้าอาวาสวัดลี รองเจ้าคณะจังหวัดพะเยา ให้ข้อมูลว่า เดิมที่วัดน้อยโบราณศักดิ์สิทธิ์แห่งนี้นั้น เคยเป็นวัดที่เป็นวัดใหญ่โตเหมือนกับวัดในยุคนี้ อายุหลายร้อยปี แต่ปัจจุบันเหลือเพียงเท่านี้ เดิมที่วัดแห่งนี้ทรุดโทรมได้มีชาวบ้านไปทำการขุดดินเพาะปลูกพืชผักบริเวณวัดแล้วพบหม้อไหข้างในมีแต่ทองคำ แล้วนำขึ้นมาไปขายเอาเงินมาสร้างบูรณะวัดน้อย เป็นรูปร่างในสมัยยุคนั้น ต่อมาก็ได้ทรุดโทรม ลงอีก จนชาวบ้านและคณะศรัทธาได้ร่วมแรงร่วมใจน้ำ กันสร้างบูรณะขึ้นมาใหม่อีกครั้งตราบเท่าทุกวันนี้ ที่เขียนติดแผ่นกระเบื้องที่ใช้มุงหลังคาวัดน้อย ที่พบหลักฐาน บางประการที่เป็นโบราณ เขียนปี พ.ศ.2492 ซึ่งตรงกับวันที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จขึ้นครองราชย์พอดี และผู้บูรณะในรุ่นนั้นได้มีการปั้นรูปพญาครุฑและรูปกระต่ายอันเป็นสัญลักษณ์ของปีเกิดของในหลวงติดไว้ที่หน้าบรรณด้วย จนถึงปัจจุบันนับว่าวัดน้อยโบราณศักดิ์สิทธิ์แห่งนี้ประชาชนชาวพะเยาได้เอาฤกษ์เฉลิมฉลองและเทิดพระเกียรติในหลวง สร้างบูรณะ วัดแห่งนี้เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติ นอกจากนั้นวัดน้อยโบราณศักดิ์สิทธิ์แห่งนี้ยังมีพระพุทธรูปหลวงพ่อ ศักดิ์สิทธิ์ที่อยู่กายในวัดน้อยโบราณที่มีผู้คนและบรรดาข้าราชการ มาขอพรต่างประสบผลสำเร็จได้ไปตามๆกัน ซึ่งวัดน้อยแห่งนี้ถือเป็นวัดที่มีขนาดเล็กที่สุดในจังหวัดพะเยา
