พบธรรมมาสโบราณเก่าแก่ที่มีอายุมากกว่า 200 ปี ที่วัดตุ่นใต้ หมู่ที่ 1 ตำบลบ้านตุ่น อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา ที่ยังคงความสมบูรณ์สวยงาม ล้ำค่าและเป็นธรรมมาสโบราณ ที่มีความวิจิตรสวยงามตามแบบฉบับล้านนา ที่ถือว่าเก่าแก่ที่สุดในแดนนี้ นอกจากนั้นที่วัดแห่งนี้ยังมีพระพุทธรูปจำนวนมากที่แกะจากไม้และมีความเก่าแก่เช่นกัน
พระจิรพงศ์ วรลาโภ รักษาการเจ้าอาวาสวัดตุ่นใต้ ตำบลบ้านตุ่น อำเภอเมือง ผู้สื่อข่าวเข้าชมธรรมมาสโบราณที่ตั้งอยู่ภายในพระอุโบสถ วัดตุ่นใต้ หมู่ที่ 1 ตำบลบ้านตุ่น อำเภอเมืองพะเยา ซึ่งเป็นธรรมมาสโบราณ” อายุกว่า 200 ปี ที่ยังมีความสวยงาม และมีความสมบูรณ์แบบ ตั้งอยู่ที่ภายในวัดตุ่นใต้ ในส่วนของธรรมาสโบราณที่วัดตุ่นใต้แห่งนี้ เป็นของโบราณและมีความเป็นมาที่ชัดเจน โดยเทียบจากประวัติศาสตร์ของเมืองพะเยาอันเก่าแก่ ซึ่งธรรมมาสโบราณจะประกอบไปด้วยชิ้นส่วน 4 ส่วนด้วยกันประกอบไปด้วยส่วนตัวฉัตร และยอดฉัตร เป็นลักษณะระฆังคว่ำ ส่วนตัวธรรมมาสและส่วนฐานของธรรมมาส มีความสวยงามมีลวดลายวิจิตรบรรจง และยังมีความแข็งแรงมากและยังคงอยู่ในสภาพที่คงความสมบูรณ์ โดยชิ้นส่วนต่างขององค์ประกอบธรรมมาสยังคงอยู่ครบและไม่มีหลุดเสียหาย โดยการประกอบในส่วนของตัวธรรมมาสนั้นในสมัยก่อนโดยสกุลช่างใช้วิธีการประกอบส่วนต่างๆโดยไม่ใช้เหล็ก แต่จะใช้ไม้สลักสามารถเชื่อมต่อส่วนต่างๆเข้ากันอย่างลงตัว และมีความแข็งแรงมาก นอกจากนั้นมีความเป็นเอกลักษณ์คือลายกระแสจีนและใช้แก้วโบราณหรือแก้วอังวะซึ่งมีความพิเศษกว่าแก้วปัจจุบันคือสามารถดัดรูปทรงเข้าเป็นรูปดอกบัวรูปหัวใจคนอื่นๆได้หมด นี่คือความสามารถของแก้วที่เรียกว่าแก้วอังวะ และใช้น้ำยาเชื่อมที่เรียกว่ายางหักมาใช้เป็นตัวเชื่อมในส่วนประกอบต่างๆของตัวธรรมมาส และนอกจากนั้นยังสามารถเยี่ยมชมเครื่องสูงที่เก่าแก่ที่เป็นส่วนประกอบอีกด้วย
โดยพระจิรพงศ์ วรลาโภ รักษาการเจ้าอาวาสวัดตุ่นใต้ ระบุว่า ธรรมมาสโบราณดังกล่าวถือว่ามีความเก่าแก่และสมบูรณ์ที่สุดที่พบในพื้นที่ภาคเหนือ เนื่องจากไม่มีการชำรุดแต่อย่างได และเครื่องต่างๆยังอยู่ครบ ลวดลายต่างๆที่ได้ประดับไว้ไม่มีส่วนไดเสียหาย โดยสัญนิษฐานว่า ธรรมมาสดังกล่าวน่าจะได้รับอิทธิพลมาจากศิลปะจากลำปาง เนื่องจากในพื้นที่ในอดีตได้มีชาวลำปางอพยพมาอยู่อาศัย และได้สร้างธรรมมาสดังกล่าวขึ้น โดยได้รวบรวมช่างที่เชี่ยวชาญด้านต่างๆมาช่วยกันทำ และมีรูปแบบที่เป็นเอกลักษณ์ และไม่ได้รับความเสียหายแต่อย่างได ถึงแม้จะผ่านกาลเวลามามากกว่า 200 ปี แต่ก็ถือว่ายังคงมีความสมบูรณ์ที่สุด และทรงคุณค่าสวยงามสำหรับวัดตุ่นใต้ นอกจากจะมีธรรมมาสที่เก่าแก่แล้ว ยังมีพระพุทธรูปจำนวนมากที่แกะจากไม้และมีความเก่าแก่เช่นกัน
